Pierwszy rok życia

• śledzenie przedmiotu po łuku 90°
• odrywanie nosa od materaca (pierwszy miesiąc)
• unoszenie głowy w pozycji na brzuchu
• utrzymywanie sztywnej główki w pionie przez ok. 1 minutę (trzeci miesiąc)
• obecność odruchów: Moro, toniczno-szyjnego i marszu automatycznego
• wokalizacja pierwszych SAMOGŁOSEK
• odruch chwytny bez kontroli woli (do drugiego miesiąca)
• chwytanie zabawki włożonej w rączki (trzeci miesiąc)
• ruchy rąk, dotyk własnego ciała i tego, co jest blisko
• skupianie wzroku na twarzy osoby dorosłej (pierwszy miesiąc)
• reagowanie mimiką na twarz (drugi miesiąc)
• śledzenie wzrokiem osoby poruszającej się (drugi miesiąc)
• uśmiech społeczny (trzeci miesiąc)
• reagowanie na dźwięki (pierwszy miesiąc)
• zatrzymywanie ruchów na głośny dźwięk (trzeci miesiąc)
• wsłuchiwanie się w mowę dorosłych (trzeci miesiąc)

• utrzymywanie głowy sztywno podczas noszenia na rękach
• oglądanie zabawek podczas trzymania ich w dłoniach
• wyciąganie rączki po przedmiot, przekładanie zabawki z rączki do rączki
• reagowanie mimiką na mimikę drugiej osoby
• poszukiwanie źródła dźwięku (odwracanie głowy)
• wokalizowanie samogłosek i prymarnych spółgłosek („p”, „b”, „m”)
• sygnalizowanie niepokoju, gdy rodzice nie zajmują się chwilę dzieckiem
• nie przejawia już odruchów: marszu automatycznego, chwytnego, toniczno-szyjnego i Moro
• podczas leżenie na brzuchu skupia wzrok na przedmiotach i osobach

• obracanie się z pleców na brzuch i z brzucha na plecy
• samodzielne siedzenie
• stanie z podparciem
• spoglądanie z przedmiotem, który spadł ze stołu
• sięganie po przedmiot z poczuciem odległości
• zabawa przedmiotem trzymanym w dłoni (chwytanie i manipulowanie jedną ręką)
• prowadzenie „dialogu” z dorosłym, powtarzając sylaby otwarte („papa”, „dududu”)
• GAWORZENIE SAMONAŚLDOWCZE („bababa”, „gagaga”, „dododo”)
• lęk przed nieznanymi osobami, negatywne reakcje na nieobecność matki
• brak odruchu Babińskiego

• samodzielne siadanie z pozycji leżącej
• samodzielne stanie
• podczas stania z podparciem – stawianie pierwszych kroków
• używanie chwytu pesetowego
• poszukiwanie przedmiotu, który zniknął z pola widzenia
• śledzenie ruchu zabawek wyrzucanych z łóżeczka
• przyciąganie przedmiotu, który możną dosięgnąć zmieniając pozycję ciała
• zaprzestanie płaczu na skutek zainteresowania się zabawką lub innym przedmiotem
• wykorzystywanie w komunikacji GESTU WSKAZYWANIA PALCEM
• utrzymywanie z dorosłym WSPÓLNEGO POLA UWAGI (dziecko – zabawka – rodzic)
• prowadzenie „dialogu” z wykorzystaniem zabawki (branie – dawanie)
• rozumienie emocjonalnych wypowiedzi domowników
• NAŚLADOWANIE, POWTARZANIE, SAMODZIELNE WOKALIZOWANIE SYLAB
• przyciąganie uwagi opiekunów płaczem, gaworzeniem – zachowanie intencjonalne

• podnoszenie się z klęku lub raczkowania
• chodzenie podczas prowadzenia za rączki
• odwracanie kartek książki, oglądanie obrazków
• poruszanie się w rytm muzyki
• odnajdywanie ukrytych przedmiotów
• wskazywanie palcem osób, przedmiotów, obrazków (palcem lub wzrokiem)
• naśladowanie ruchów dorosłego (jedzenie, czesanie)
• pokazywanie palcem szczegółów zabawek
• rozumienie przekazów mimicznych
• rozpoznawanie wyrazów dźwiękonaśladowczych
• rozumienie prostych słów, głównie o zabarwieniu emocjonalnym
• zabawa z dorosłym np. w a kuku, kosi-kosi

• próby samodzielnego chodzenia
• manipulacja specyficzna – kontrolowanie wzrokiem czynności wykonywanych przy użyciu narzędzi np. kredek, łyżki, grzebienia
• pociąganie za sznurek, by przyciągnąć przedmiot
• pokazywanie obrazków w książce
• rozumienie poleceń popartych gestem
• samodzielne wypowiadanie KILKU WYRAZÓW zbudowanych z sylab prymarnych np. „tata”, „mama”, „baba”
• sprawdzanie wspólnego pola uwagi i podążanie za wzrokiem lub wskazaniem
• inicjowanie interakcji z wieloma osobami z otoczenia
• początki dominacji stronnej – pierwsze sygnały dominacji ręki